VPC-Jaarverslag-2022
Vechtplassencommissie-VPC-Jaarverslag-2022
Inleiding:
Het jaar 2022 was vooralsnog het laatste van de drie door Corona getekende jaren. Voor de Vechtplassencommissie (VPC) betekende dat enerzijds dat er onderling veel digitaal werd overlegd, maar anderzijds dat de publieke waardering voor het nabije landschap sterk toenam. En dat laatste vertaalde zich in een groter bewustzijn van het belang om zorgzaam met die eigen omgeving om te gaan. Dat raakt de kern van de doelstelling en de activiteiten van de Commissie: zorg voor het omringende landschap. Die ‘zorgen’ zijn onder te verdelen in een aantal thema’s die op de website van de VPC https://vechtplassencommissie.nl – dossiers worden genoemd en in het hierna volgende verslag zullen die leidend zijn bij de weergave van de activiteiten van de Commissie. Vanzelfsprekend hebben de meeste onderwerpen raakvlakken met verschillende thema’s maar zijn de verslagen van de activiteiten ondergebracht bij een hoofdonderwerp. (FC)
Algemeen:
Bestuur VPC In 2022 heeft Charlotte Smit het voorzitterschap overgedragen aan Pieter Broertjes, oud-burgemeester van Hilversum. Charlotte, die het voorzitterschap bijna 11 jaar heeft vervuld, blijft nog tot medio 2023 bestuurslid. Mark van der Bij, landschapsarchitect, werd verwelkomd als nieuw bestuurslid. In 2021 moest Steef Cornelissen om gezondheidsredenen helaas terugtreden als bestuurslid. Het bestuur zal zijn grote kennis en inbreng node missen. Eind 2021 werd Frans Cladder ontheven van de functie van secretaris van de VPC; Frans blijft als bestuurslid actief. Het secretariaat berust nu bij de in 2021 tot het bestuur toegetreden Pieter de Groene. Zie https://vechtplassencommissie.nl/over/leden/ (ChS)
Landbouw:
Het gebiedsprogramma landelijk gebied (Provincie Utrecht) De discussie over de uitstoot van stikstof is in volle gang. Het agrarisch gebied van de Vechtstreek grenst aan veel stikstofgevoelige natuurgebieden. Dat zal een aanzienlijke vermindering van de stikstofuitstoot met zich moeten meebrengen. Door de overheid wordt het stikstofprobleem gekoppeld aan natuurherstel, de kwaliteit van het buitenwater en de vermindering van de CO2 uitstoot. Dit pakket is samengebracht in het NPLG, het Nationaal programma Landelijk Gebied. De provincies hebben de opdracht om op 1 juli 2023 een globale invulling van hun deel van het programma in te leveren. Zodra deze plannen zijn besproken worden financiën beschikbaar gesteld en kunnen de plannen op polderniveau verder worden uitgewerkt. Voor de veenweidegebieden betekent dit meer aandacht voor de weidevogels, vermindering van de inklink door een niet verdere verlaging van de waterpeilen en een vermindering van de hoeveelheid uit te rijden mest. Een extensivering van het agrarisch bedrijf ligt hierbij voor de hand. De Vechtplassencommissie is tot nu toe niet betrokken geweest bij de ontwikkeling van de plannen. In hoeverre dat wel het geval zal zijn bij de uitwerking van de plannen op polderniveau is afhankelijk van het standpunt van de provincies. (LM)
Grondgebonden veeteelt? De vergunning voor de uitbreiding van een ligboxenstal aan de Vreelandseweg 44, Nigtevecht kon door een procedurefout niet worden tegengehouden. Het aantal melkkoeien zal toenemen van 130 tot 160 (23%) en het jongvee van 15 tot 55 (265%), een toename van 50 GVE (grootvee-eenheden). LTO hanteert voor grondgebonden melkveehouderij de norm van 2,5 GVE per ha. Het bedrijf heeft dus 20 ha extra nodig om te voldoen aan de eisen van het bestemmingsplan – maar extra grond komt er niet. (SdC)
Natuur:
Gebiedsakkoord In 2017 hebben ruim 22 partijen zich verbonden om in het Gebiedsakkoord Oostelijke Vechtplassen (met de Mutual Gains Approach) een transitie tot stand te brengen in het Oostelijke Vechtplassengebied. Het gaat om het versterken van de ecologische waarden, het ontwikkelen van een vrijetijdslandschap en het in gang zetten van de transformatie van de recreatiesector. Voor onderzoek en advies aan de Stuurgroep van het Gebiedsakkoord zijn diverse projecten opgezet. De VPC neemt deel in voor haar relevante projecten en waar nodig in de Regie- en de Stuurgroep. In de praktijk blijkt dat de belangenafwegingen in het kwetsbare N2000-gebied grote inspanning en veel begrip van de deelnemende partijen vragen. Het beëindigde onderzoek naar een vaarverbinding tussen de Loosdrechtse Plassen en het Hilversums Kanaal is daarvan een voorbeeld. In 2022 is na evaluatie voorgesteld om enkele afspraken in het Gebiedsakkoord, o.a. over de stemverhoudingen in de Stuurgroep, te wijzigen. De VPC, die als agenda-lid in de gelegenheid blijft in de Stuurgroep de natuur- en landschappelijke belangen te behartigen, kon zich vinden in de wijzigingsvoorstellen. (ChS)
Cultuur (monumenten):
Op ’t Slijk (Stichtse Vecht) De nieuwe eigenaar van de boerderij Op ’t Slijk in Maarssen heeft contact gezocht met de VPC om zijn plannen voor de hoognodige restauratie van de bestaande gebouwen, nieuwbouw en de inrichting van het terrein te bespreken. De VPC heeft aan enkele overleggen deelgenomen, soms samen met de gemeente. Dit past goed bij het streven van de VPC om in een vroeg stadium bij dergelijke plannen te worden betrokken. (JWG)
Omgevingsvisies:
Scheendijk (Stichtse Vecht) De VPC neemt deel aan een gemeentelijke klankbordgroep die plannen bespreekt voor de bereikbaarheid van de Scheendijk, de mogelijkheden voor permanente bewoning en de economische activiteiten in het gebied. De VPC zet zich daarbij in voor bescherming van de natuur- en cultuurwaarden in dit kwetsbare gebied. (JWG)
Amsterdam aan de Vecht De verhoudingen in de noordelijke Vechtstreek zijn in het afgelopen jaar grondig gewijzigd door de samenvoeging van de Vecht-stad Weesp met de metropole Amstel-stad. De mogelijkheid van een Hollandse Vecht als noordelijke pendant van het Utrechtse Stichtse Vecht behoort daarmee definitief tot het verleden. Gelukkig heeft Weesp zijn kernwaarden als monumentale Vecht-stad met een open polderlandschap in het noord-oosten (de Keverdijkse polder) en in het zuiden (het aardkundige monument van de Aetsveldse Polder) goed beschermd, maar zal het alle zeilen moeten bijzetten om de metropole druk op het omliggende noord-westelijke gebied, de Diemerscheg en de Bloemendalerpolder, in goede banen te leiden. De Bloemendalerpolder werd lang geleden uit het Groene Hart gesneden op voorwaarde dat 2/3 ‘robuust groen’ zou blijven, maar nu is daar het gevaar van nog verdere ‘verdichting’. En in de Diemerscheg, de groene vinger van Amsterdam richting de Vecht, dreigen de windmolen-zoeklocaties. (FC)
Waterwoningen in Wijdemeren In 2022 heeft de VPC op verschillende manieren getracht de gemeente Wijdemeren te bewegen om ernst te maken met het opstellen van een – al lang in het vooruitzicht gesteld – ‘parapluplan woonschepen’ in deze zo waterrijke Vechtgemeente. Wijdemeren komt met meer dan 200 bewoonde boten en arken binnen haar grenzen in Nood-Holland op een tweede plaats, na Amsterdam. Wij vinden dat de geleidelijke ontwikkeling van karakteristieke ‘woonvrachtschepen’ naar steeds groter wordende, bungalow-vormige ‘watervilla’s het landschap op veel plaatsten in de Vechtstreek onevenredig aantast. Terughoudenheid en kleinschaligheid in de waterbouwwerken, sieren naar onze overtuiging dit landschap. En dat pleit voor het vasthouden aan de maximale maten van woonschepen zoals opgenomen in de Nota Woonschepen-Wijdemeren uit 2012 en in het RPV-Restauratieplan voor de Vecht dd 1996-2015. De gemeente wordt nu vaak geconfronteerd met aanvragen van woonschip-uitbreiding. Is men van mening dat de bestaande regels te knellend zijn geworden, dan dient daar een debat over te worden georganiseerd, uiteindelijk leidend tot een nieuw ‘paraplu-plan-woonschepen’. Dat is al vaker toegezegd, maar vooralsnog kiest de gemeente voor de weg van de ontheffingen op de eigen geldende regels inzake de maatvoering en daar zijn wij om redenen van rechtszekerheid en landschapsbescherming geen voorstander van. (FC)
Bestemmingsplannen:
Bestemmingsplan De Vecht (Stichtse Vecht) De VPC was intensief betrokken bij de totstandkoming van het bestemmingsplan De Vecht, al was het maar door het schrijven van de cultuurhistorische paragraaf. De rivier de Vecht valt in dit plan geheel onder het Natuur Netwerk Nederland (NNN) en kreeg de enkelbestemming ‘Water’; door de rivier ook de dubbelbestemmingen ‘Cultuurhistorie’ en ‘Ecologie’ te geven, is beoogd landschappelijke, cultuurhistorische en natuurlijke waarden van de Vecht een volwaardige bescherming te geven. De plangrens is gelegd op de grens land/water. Dat is juist waar de meeste activiteiten plaatsvinden, zoals het onderhoud aan de oevers en de aanleg van steigers. Voor de vraag onder welke bescherming de natuurvriendelijke oevers of de dakpanbeschoeiingen dan vallen, is een oplossing gevonden door de verwijzing naar de cultuurhistorische waardenkaart op te nemen. (SdC)
Het bestemmingsplan Rondom de Vecht (Stichtse Vecht) Het bestemmingsplan Rondom de Vecht (2018) legaliseerde de productie van Schulp en maakte verdere uitbreiding mogelijk. Het bood ook nieuwe ruimte voor ligplaatsen langs de Weersloot. Daarom ging de VPC in beroep bij de Raad van State. Deze gaf, in haar uitspraak van december 2020, de VPC grotendeels gelijk. Bij de reparatie van het plan (2022) heeft de raad de instructies die zij van de Raad van State kreeg genegeerd: Schulp kreeg toch de ruimte om uit te breiden en in het oostelijke deel van de Weersloot werd het uitsterfbeleid niet gekoppeld aan eigenaren van de recreatievaartuigen, maar aan de huurovereenkomst van de exploitant met het Plassenschap. Bovendien werd ook in dit plan de lengtemaat van 12 m geïntroduceerd, wederom in strijd met de provinciale Omgevingsverordening, met gevolg dat de VPC wederom beroep heeft aangetekend. (SdC)
Bestemmingsplan Vinkeveense Plassen De Vinkeveense Plassen zijn een natuurgebied met recreatief medegebruik. De plassen zijn ontstaan als een verveningsgebied omstreeks 1900. Als een echte vervening bestaat het uit een afwisseling van legakkers en petgaten. Door de relatief grote diepte (4 m) zijn in de loop van de jaren veel legakkers weggeslagen. Om dit cultureel erfgoed te behouden moeten de nog aanwezige legakkers beschermd worden met een beschoeiing. Dit is een kostbare zaak en alleen te realiseren als de gebruikers en eigenaren van de legakkers, over het algemeen de bezitters van een zomerhuisje, een beschoeiing aanbrengen. Hier ligt het dilemma, zonder een beschoeiing gaat het cultureel erfgoed verloren. De gebruikers van de zomerhuisjes zijn dus nodig om de legakkers te behouden. De massale aanwezigheid van de zomerhuisjes tast de landschappelijke en natuurhistorische waarde van het gebied echter ernstig aan. Het afvalwater vormt een bedreiging voor de kwaliteit van het zwemwater. De laatste tien jaar is in het gebied nauwelijks gehandhaafd. Er staan nu 1600 clandestien gebouwde huisjes. In het concept bestemmingsplan dat in ontwikkeling is worden regels gesteld waaraan de huisjes moeten voldoen wat betreft plaats en afmetingen. Een aanzienlijk deel zal gelegaliseerd worden, een aantal zal moeten verdwijnen. Het verlies aan natuur zal gecompenseerd worden door de aankoop van een klein legakkergebied aan de westzijde van het dorp. In het bestemmingsplan zal ook de afvoer van het afvalwater geregeld worden. De Vechtplassencommissie – samen met De Groene Venen – volgt het proces nauwkeurig waarbij speciale aandacht wordt besteed aan de bescherming van het N2000 gebied, de Botshol. Indien nodig zal een zienswijze worden ingediend. (LM)
Bouwplannen:
Zogwetering (Stichtse Vecht) Gelegen aan de rand van het dorp, op de overgang van de buitenplaatszone naar het veenweidegebied en als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie biedt het vrijkomen van gronden van de gemeentewerf en de waterzuivering een uitgelezen kans om daar, tegen de Zogwetering, een eigentijdse, kwalitatief hoogstaande woonwijk met Vechts karakter te realiseren. De VPC had hieraan graag bijgedragen, maar dat bleek zinloos vanwege het ontbreken van een stedenbouwkundige visie die voortbouwt op het cultuurlandschap, gebrek aan ambitie en het stellen van kwantiteit boven kwaliteit. Bovendien maakte de gekozen procedure serieuze participatie onmogelijk. (SdC)
Buitenplaats Ouderhoek (Stichtse Vecht) Waar nu langs de Straatweg 68, Nieuwersluis de boomgaard van Van Droogenbroek ligt, heeft tot midden 19e eeuw de buitenplaats Ouderhoek gelegen. Op uitnodiging van de familie heeft de VPC in de ontwerpfase meegedacht over hun plan voor het oprichten van een nieuwe buitenplaats. In het ontwerp komt de oorspronkelijke lengteas, parallel aan de Vecht, goed tot zijn recht. Het hoofdhuis verwijst naar de buitenplaats Nieuwerhoek. Door de bestaande woning en schuur te integreren in de moestuin ontstaat een organisch complex en wordt de kans op splitsing beperkt. (SdC)
Cronenburgh IV (Stichtse Vecht) In 2022 is de VPC uitgenodigd om mee te denken over de vormgeving van Cronenburgh IV in Loenen aan de Vecht. Deze mogelijkheid is dankbaar aanvaard. Er hebben drie sessies plaatsgevonden waarvan een op verschillende min of meer soortgelijke en recent opgeleverde locaties. Het lijkt erop dat de ontwikkelaar veel van de aangedragen suggesties, zoals een duidelijk wens het Vechtse bouwen te blijven omarmen, gaat opnemen in het uiteindelijke plan. Door een groot personeelstekort bij Stichtse Vecht ziet het er naar uit dat de start van de bouw nog even op zich zal laten wachten. De VPC houdt uiteraard de vinger aan de pols. (WP)
Hoogbouw aan de Vecht (Stichtse Vecht) Samen met inwoners van Nigtevecht heeft de VPC zich – zonder succes – verzet tegen de mogelijkheid in het bestemmingsplan Garsten-Noord om direct langs de Vecht een appartementencomplex met een hoogte van 12, 6 m te realiseren. Als ‘olifant in de porseleinkast’ misstaat deze massale bebouwing aan de Vecht, zeker gegeven het kleinschalige karakter van Nigtevecht. (SdC)
Recreatie:
Toerisme Toerisme is zo’n onderwerp, dat als het niet op de agenda staat, toch gewoon altijd doorgaat. De hele toerismebranche en vrijwel alle overheden staan ingeregeld op bevordering van toerisme (almaar meer groei) vanuit de veronderstelling dat het meer economie is. En meer economie is goed. De praktijk is dat blinde groei van toerisme op tal van plekken op de wereld leidt tot overlast, eenzijdige ontwikkeling, vervuiling en andere narigheid. Als VPC zitten we als een bok op de haverkist om ervoor te zorgen dat toerisme zich zoveel mogelijk beperkt tot mensen die komen voor cultuur, natuur en fossielvrij genieten van al het moois in het gebied. We stimuleren overheden om ontmoediging van ‘verkeerd toerisme’ ter hand te nemen. (JvhH)
Ligplaatsenbeleid (Stichtse Vecht) Het Vecht-lang harmoniseren van het ligplaatsenbeleid vormde de aanleiding om dit plan te maken. Op aandringen van de VPC zijn nu, net als boatsavers en bootliften, ook nieuwe drijvende steigers en vlotten verboden. In strijd met de provinciale Omgevingsverordening, die in het buitengebied een lengtemaat van max. 7 m toestaat, is in dit plan toch de mogelijkheid opgenomen om in het buitengebied recreatievaartuigen tot een lengte van 12 m met een opbouw tot 1,70 m toe te staan. Net als de provincie heeft de VPC hiertegen beroep aangetekend bij de Raad van State: recreatievaartuigen van die grootte – de maximale lengte van een vrachtauto – passen niet in het cultuurlandschap van de Vecht. (SdC)
Energietransitie:
De gemeenten waarin het grootste deel van het werkgebied van de VPC gelegen is hebben besloten geen (nieuwe) windturbines te plaatsen maar vooral te gaan voor (grootschalige) zonnevelden en energiebesparing. Het is helemaal de vraag of met dit beleid de doelstelling gehaald wordt die is vastgelegd in de Regionale Energie Structuur (RES) U16 van de provincie Utrecht. Mits met zorg ingepast in het landschap heeft de VPC een voorkeur hiervoor boven het plaatsen van windturbines. De VPC bewaakt de ontwikkelingen op dit terrein met zorg, met name nu de Provincie Utrecht een onderzoek is gestart om voor windturbines geschikte locaties aan te wijzen. (ChS)
Wegen: (infrastructuur):
Zandpad Fietsstraat (Stichtse Vecht) Een motie om het Zandpad te veranderen in een fietsstraat uit 2018 is eind 2022 eindelijk opgepakt door het nieuwe college van B&W. Een projectgroep en een klankbordgroep (met in de laatste ook de VPC), denkt mee over alternatieven, pilots en tussentijdse maatregelen. Prioriteiten zijn in volgorde van belangrijkheid: veiligheid, leefbaarheid, bereikbaarheid en doorstroming. In het ontwerp is voorzien in een voetpad langs de Vecht waarmee het oude jaagpad voor een deel wordt teruggebracht (niet meer als zodanig bruikbaar door onder meer de vele bomen). Het is een hoopgevend proces met constructieve inbreng van bewoners en ambtenaren. In de loop van 2023 zullen de eerste verkeersremmende maatregelen ingaan en in het eind van het jaar een vijftal pilots waarbij stukken van het zandpad zullen worden versmald. (JvhH)
Vechtoevers:
Oeverlandjes (Stichtse Vecht) Met het oog op het vinden van een nieuwe eigenaar voor de oeverlandjes (die in het kader van het Restauratieplan Vecht vrijkwamen door het verwijderen van woonschepen op kwetsbare plekken) sloten de provincie Utrecht en de VPC in 2015 een overeenkomst. Die terreinen zijn sindsdien in het NNN (Natuur Netwerk Nederland) gekomen, maar de verkoop van die gronden blijft steken op het formuleren van beheers-voorwaarden. In verband met het vernieuwen van de bruggen van Maarssen en Breukelen heeft de aannemer, zonder toestemming van de eigenaar, langs het oeverlandje van ’t Slijk (Maarssen) een loswal gemaakt. Ondanks heldere afspraken is de schade (nog) niet hersteld. (SdC)
Werk aan de Vecht Het vrijwilligerswerk van Werk aan de Vecht werd door corona ernstig beperkt, maar kon in de loop van het jaar weer worden opgestart, met o.a. werkzaamheden op de buitenplaatsen Vreedenhorst, Gunterstein, op Slot Zuylen, bij de Hoeker Molen en bij Wittensteijn. In het voorbije winterseizoen 2022/23 kon met een totaal 575 werkuren een wezenlijke bijdrage geleverd worden aan het behoud van ons cultuurlandschap. (SdC)
Kennisoverdracht:
Venster op de Vecht Vijftien jaar geleden werd de website “Venster op de Vecht” ontwikkeld. Het beschrijft de historie van het Vechtlandschap samen met de huidige waarden van het gebied. Het programma is duidelijk aan vernieuwing toe of zal anders opgeheven moeten worden. Zowel de gemeente De Stichtse Vecht als ook het Regionaal Historisch Centrum Vecht en Venen zien de waarde van de website. Gesprekken zijn gaande hoe Venster op de Vecht voor de toekomst bruikbaar gemaakt kan worden. (LM)
Toelichting op de jaarcijfers:
Vechtplassencommissie: De VPC heeft maandelijks vergaderd met het werkcomité, alle vergaderingen konden weer fysiek plaatsvinden, aanvankelijk op afstand op kasteel Gunterstein te Breukelen en vervolgens op Fort Kijkuit van Natuurmonenten te Kortenhoef.
Aan het begin van het jaar heeft de voorzitter Charlotte Smit aangegeven na ruim 11 jaar plaats te willen maken. Pieter Broertjes is bereid gevonden het voorzitterschap op zich te nemen. Het Werkcomité en Pieter Broertjes hebben in de zomer een rondvaart door Botshol gemaakt ter kennismaking en geluncht in de Voetangel. In het najaar hebben we officieel afscheid genomen van Charlotte Smit met een bijeenkomst en simpele lunch op Slot Zuylen. Tot en met mei 2023 zal Charlotte ons met haar ervaring en wijsheid blijven bijstaan.
Van Commissielid Steef Cornelissen is en petit-comité afscheid genomen in Loosdrecht. Steef heeft sinds 1991 in het Werkcomité gezeten en bezit een schat aan kennis waarop de Commissie nog steeds een beroep kan doen.
Nieuw lid is Hugo van der Wedden uit Nederhorst den Berg, architect en betrokken bewoner van de gemeente Wijdemeren
Het bestuur van de VPC heeft twee keer vergaderd, met name om de bestuurswissel goed te laten verlopen.
Er lopen twee zaken bij de Raad van State.
De VPC laat een negatief resultaat zien van 1,2 K omdat de jaarlijkse bijdrage van de Vrienden van de Vecht (nog) niet is overgemaakt.
Werken aan de Vecht: Vele vrijwilligers staken hun handen weer uit de mouwen onder de bezielende leiding van Adriaan van Doorn. Er werden vijf vergoedingen ontvangen en de vrijwilligers hebben als dank een leuke middag doorgebracht op Slot Sypesteyn te Loosdrecht. Op de website wordt trouw verslag gedaan van de werkzaamheden; een groeiende groep vrijwilligers is actief op een groot aantal zaterdagochtenden. De werkzaamheden zijn te volgen op de website van de VPC.
Vrienden van de Vecht: Het grootste verschil in de cijfers betreft de resultaten van beleggingen, hoewel de handel in certificaten nog niet is hervat is een positief resultaat van 3,5 K genoteerd, in tegenstelling tot de waardedaling in 2021.
Ook de donateurs hebben na corona weer extra bijgedragen, of dat komt doordat meer Vrienden via incasso bijdragen, de natuur opnieuw is ontdekt of ons werk extra op waarde wordt geschat en gewaardeerd? Wie zal het zeggen maar feit is dat de donaties toenamen van 3.5 K naar een ruime 4 K. Het aantal vrienden nam wederom gering toe van 320 tot 340. We hebben nu 14 Vrienden voor het Leven.
Boekenleggers worden uitgedeeld om nieuwe Vrienden te werven teneinde het werk van de VPC te ondersteunen.
De Vriendendag vond plaats op 6 november 2022, met een geanimeerde rondleiding per boot en te voet door de Loenderveenseplas door de bioloog en boswachter van Waternet. Omdat we geen lustrum vierden waren de kosten voor jaarvergadering en evenementen donateurs de helft van de kosten in 2021.
De kascommissie keurde de stukken goed dd 12 april 2023
Wendela Sandberg, Penningmeester Vrienden van de Vecht en VPC,
Vreeland. 20 april 2023