03 jul 2019 Ik zal handhaven: je maintiendrai
Nederland is goed in ruimtelijke ordening. Buitenlanders komen graag bij ons afkijken hoe knap we voor ons landschap en de leefbaarheid zorgen. Er wordt zorgvuldig overlegd over bestemmingsplannen, die heel precies regelen waar bedrijven mogen komen, waar gewoond wordt en wat natuur blijft. Maar we staan ook bekend om ons gedogen: accepteren dat er iets gebeurt in strijd met de wet of met regelgeving. Wie een koffieshop heeft, mag wel joints verkopen, maar mag geen cannabis inkopen. Dat kan natuurlijk niet, dus knijpt de overheid een oogje dicht bij de achterdeur van de koffieshop. Vakantiewoningen worden vaak permanent bewoond. Dat mag niet, maar wordt gedoogd: mensen moeten toch ergens wonen? Zo wijkt de praktijk nogal eens af van wat er in een bestemmingsplan of vergunning staat. De overheid zou natuurlijk de eigen regels moeten handhaven, maar doet dat niet altijd. Het is ook ingewikkeld: zodra je een regel vaststelt, moet je bedenken hoe je ervoor zorgt dat die wordt nageleefd. Dat vraagt om toezicht en om handhaving. Dat kost geld, vergt menskracht en geeft altijd gezeur. Want, heel gek: wie met een handhaver te maken krijgt, wordt daar niet altijd blij van. Symboolbeleid lijkt daarom aantrekkelijk. Je stelt regels vast en wekt zo de indruk dat je echt iets wilt, maar je doet weinig aan handhaving. Wie zich niet aan de regels houdt, weet dan dat hij daarmee kan wegkomen. Er is zelfs een goede kans dat wat hij heeft gedaan in een nieuw bestemmingsplan wordt gelegaliseerd: de regels worden dan aan de praktijk aangepast, want, tja, zo was het al jaren. Zo kun je illegaal gedrag witwassen. Daarmee wordt het rechtsgevoel van wie zich wel aan de regels houdt, aangetast: de witwasser wordt nog beloond ook. Dat steekt. Uiteindelijk betekent gebrekkig handhaven dat burgers regels gaan zien als vrijblijvende suggesties waar je je niet te veel van hoeft aan te trekken. Daarmee kom je op een hellend vlak en moet je alsmaar meer handhaven.
Het zou verstandig zijn als de gemeentes in onze streek serieus zouden gaan handhaven, te beginnen met de bestemmingsplannen, de vaarsnelheid op de Vecht en op de plassen en de decibels van de motorclubs. Dat zou de kwaliteit van onze leefomgeving echt verbeteren en het vertrouwen in de overheid vergroten.
‘Je maintiendrai’, de Nederlandse wapenspreuk, betekent ‘Ik zal handhaven’. Wanneer zullen we daarmee beginnen?